به گزارش مشرق به نقل از فارس، «رضا داوري اردكاني» رئيس فرهنگستان علوم در دهمين نشست از سلسله درس گفتارهاي گروه فلسفه و دين پژوهشگاه علوم انساني و مطالعات فرهنگي اظهار داشت: مواجهه ايرانيان با نظريه تكامل داروين به دوره قاجار مي‌رسد. براي نخستين‌بار ميرزا تقي‌خان انصاري كاشاني گزارشي از مهم‌ترين كتاب داروين يعني اصل انواع بنا را بر انتخاب طبيعي در كتاب خود به نام «جانورنامه» ارائه داد.
وي افزود: اين كتاب در سال 1287 يعني يازده سال پس از انتشار «تطور انواع» داروين به چاپ رسيد؛ از اين اثر تا تأليف و ترجمه بعدي فاصله زماني زيادي ايجاد شد. سال 1318 بخش‌هايي از فصل 6 و فصل 15 كتاب داروين ترجمه شد و پس از آن ترجمه كاملي از كتاب توسط «نورالدين فرهيخته» به عمل آمد.
رئيس فرهنگستان علوم با بيان اينكه ديدگاه عرب‌زبانان از جمله «شبلي شميه» درباره نظريه تكامل ـ‌كه عمده آنها اين نظريه را پذيرفته بودند ـ واكنش‌هايي را در ايران ايجاد كرد، افزود: از جمله اين منتقدان سيدجمال الدين اسدآبادي بود كه يكي از نقدهاي مهم بر نظريه تكامل كه توسط ايرانيان نوشته شده به شمار مي‌رود. وي در كتاب «نيچريه» با فرض اينكه داروين معتقد به ميمون بودن انسان است، اين نظريه را در زمره نظريات دهري و مطرح و رد مي‌كند.
استاد داوري اردكاني ادامه داد: همين تصور در ادبيات فارسي وجود داشته است و در شعر ميرزاده عشقي منعكس شده است و ميرزاده عشقي خود را ميمون‌زاده مي‌دانست، البته مهمترين و عالمانه‌ترين نقد به فلسفه داروين در كتاب «نقد فلسفه داروين» به زبان عربي اثر آيت‌الله محمدرضا نجفي اصفهاني ملقب به «مسجدشاهي» است.
رئيس فرهنگستان علوم افزود: مسجدشاهي در كتاب دو جلدي خود ابتدا نظريه تكامل را بررسي و آن را از دو جنبه علمي و ديني نقد مي‌كند. مواجهه او در اين نقد با دلايل مهمي در وجود خداوند و رد ايرادات منكران خداوند است كه متوجه پيروان ماترياليسم ديالكتيك است كه در اين نظريه تحت تأثير شميل بوده‌اند.
رئيس فرهنگستان علوم گفت: مسجد شاهي به طرح سه دوره از شبهات در دوران اسلامي پرداخته و معتقد است كه شبهات دوره اول مربوط به همان دوران نزول وحي است كه ناشي از كم آگاهي مخالفان بود و شبهات دوم پس از ورود علوم يوناني آغاز شده و پس از آن جدي‌تر و نيرومندتر شد.
داوري اردكاني ادامه داد: مسجدشاهي معتقد است كه دو موضوع در نظريه تكامل محور مباحث قرار گرفته است. نخست؛ مسئله باور به خداوند و رد آن و دوم؛ كيفيت آفرينش و به خصوص كيفيت خلقت انسان است. در جلد دوم كتاب مسجدشاهي با پذيرش آموزه‌هاي ديني به نقد و رد نظريه تكامل مي‌پردازد.
اين استاد فلسفه در پايان سخنان خود خاطرنشان كرد: يدالله سحابي در دوره جديد با نوشتن دو جلد كتاب يكي «قرآن و تكامل» و ديگري «خلقت انسان» به بررسي اين نظريه و سازگاري آن با انديشه ديني و قرآن مي‌پردازد كه با موافقت‌ها و مخالفت‌ها مواجه شده است.